008 surah
ھي سورة مَدَنِیَّۃٌ آھي . ھِن ۾ 75 آيتون ۽ 10 رڪوع آھن
قرآن مجيد
مُترجم: عبدالسلام ڀُٽو
يَسْــــَٔـلُوْنَكَ عَنِ الْاَنْفَالِ ۭ قُلِ الْاَنْفَالُ لِلّٰهِ وَالرَّسُوْلِ ۚ فَاتَّقُوا اللّٰهَ وَاَصْلِحُوْا ذَاتَ بَيْنِكُمْ ۠ وَاَطِيْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ ٓ اِنْ كُنْتُمْ مُّؤْمِنِيْنَ 1
(اي نبي ﷺ!) هي ماڻهو تو کان غنيمت جي مال جي باري ۾ پڇا ڪن ٿا، کين ٻڌايو ته غنيمت جا مال ته الله تعالى ۽ ان جي رسول (ﷺ) جا آهن، توهان الله تعالى کان ڊڄو ۽ پاڻ ۾ صلح ۽ صفائيءَ سان رهو، جيڪڏهن توهان (واقعي) مؤمن آهيو ته پوءِ الله تعالى ۽ سندس رسول (ﷺ) جي فرمانبرداري ڪريو.
— عبدالسلام ڀُٽواِنَّـمَا الْمُؤْمِنُوْنَ الَّذِيْنَ اِذَا ذُكِرَ اللّٰهُ وَجِلَتْ قُلُوْبُهُمْ وَاِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ اٰيٰتُهٗ زَادَتْهُمْ اِيْـمَانًا وَّعَلٰي رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُوْنَ ښ 2
بيشڪ ايمان وارا ماڻهو اهي آهن، جڏهن انهن جي سامھون الله تعالى جو ذڪر ڪيو وڃي ٿو ته سندن دليون ڏڪي وينديون آهن ۽ جڏهن انهن جي سامھون الله تعالى جون آيتون تلاوت ڪيون وڃن ٿيون ته انهن جي ايمان جي ڪيفيت وڌي وڃي ٿي ۽ اهي پنهنجي رب تي ئي ڀروسو رکندا آهن.
— عبدالسلام ڀُٽوالَّذِيْنَ يُقِيْمُوْنَ الصَّلٰوةَ وَمِـمَّا رَزَقْنٰهُمْ يُنْفِقُوْنَ 3ۭ
اهي ئي ماڻهو آهن جيڪي نماز قائم ڪندا آهن ۽ اسان کين جيڪو به رزق ڏنو آهي ان مان (اسان جي راهه ۾) خرچ ڪندا آهن.
— عبدالسلام ڀُٽواُولٰۗىِٕكَ هُمُ الْمُؤْمِنُوْنَ حَقًّا ۭ لَهُمْ دَرَجٰتٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَمَغْفِرَةٌ وَّرِزْقٌ كَرِيْـمٌ 4ۚ
اهي ئي پڪا مؤمن آهن، انهن جي لاءِ پنھنجي پالڻھار وٽ وڏا درجا، بخشش ۽ عزت واري روزي آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوكَــمَآ اَخْرَجَكَ رَبُّكَ مِنْۢ بَيْتِكَ بِالْـحَقِّ ۠ وَاِنَّ فَرِيْقًا مِّنَ الْمُؤْمِنِيْنَ لَكٰرِهُوْنَ 5ۙ
(غنيمت جي مال جي تقسيم وقت پيدا ٿيندڙ تڪرار به ايئن آهي) جيئن تنھنجي پالڻھار تو کي تنھنجي گهر (يعني مديني شريف) کان حق سان (بدر جي ميدان ڏانھن) وٺي آيو بيشڪ مؤمنن مان هڪ ڌر کي اها ڳالهه بلڪل نه پئي وڻي.
— عبدالسلام ڀُٽويُـجَادِلُوْنَكَ فِي الْـحَقِّ بَعْدَمَا تَبَيَّنَ كَاَنَّـمَا يُسَاقُوْنَ اِلَى الْمَوْتِ وَهُمْ يَنْظُرُوْنَ 6ۭ
اها ڌر حق ظاهر ٿيڻ کان پوءِ به تو سان جهڳڙو پئي ڪري ڄڻ ته هي (مؤمن زوريءَ) اکين ڏٺا موت جي منھن ۾ هڪليا پيا وڃن.
— عبدالسلام ڀُٽووَاِذْ يَعِدُكُمُ اللّٰهُ اِحْدَى الطَّاۗىِٕفَتَيْنِ اَنَّهَا لَكُمْ وَتَوَدُّوْنَ اَنَّ غَيْرَ ذَاتِ الشَّوْكَةِ تَكُوْنُ لَكُمْ وَيُرِيْدُ اللّٰهُ اَنْ يُّـحِقَّ الْـحَقَّ بِكَلِمٰتِهٖ وَيَقْطَعَ دَابِرَ الْكٰفِرِيْنَ 7ۙ
(حالانڪه ان وقت) جڏهن الله تعالى توهان سان وعدو ڪيو هو ته (ڪافرن جي) ٻن گروهن (يعني تجارتي گروهه ۽ مسلح لشڪر) مان هڪ گروهه تي توهان کي فتح نصيب ڪندو، توهان ته بنا هٿيارن واري گروهه (يعني تجارتي گروهه) تي فتح گهري رهيا هئا، پر الله تعالى اهو پئي چاهيو ته (اڄ) پنھنجي حڪم سان حق کي سچائيءَ جي بنياد تي ثابت ڪري ڏيکاري ۽ ڪافرن جي هميشه لاءِ پاڙ پٽي ڇڏي.
— عبدالسلام ڀُٽولِيُحِقَّ الْـحَقَّ وَيُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ كَرِهَ الْمُجْرِمُوْنَ 8ۚ
(۽ اهو ان لاءِ به هو) ته جيئن هو حق جو حق هجڻ ۽ باطل جو ڪوڙو هجڻ حقيقي طور ثابت ڪري ڇڏي، ڀلي جا اها ڳالهه ڏوهاري ماڻهن کي نه وڻي.
— عبدالسلام ڀُٽواِذْ تَسْتَغِيْثُوْنَ رَبَّكُمْ فَاسْتَجَابَ لَكُمْ اَنِّىْ مُـمِدُّكُمْ بِاَلْفٍ مِّنَ الْمَلٰۗىِٕكَةِ مُرْدِفِيْنَ 9
جڏهن توهان پنھنجي پالڻھار کي (مدد لاءِ) ٻاڏائي رهيا هئا ته هن توهان جي دعا کي قبول ڪندي فرمايو ته (گهٻرايو نه) مان توهان جي هڪ هزار لڳاتار ايندڙ ملائڪن جي ذريعي مدد ڪرڻ وارو آهيان.
— عبدالسلام ڀُٽووَمَا جَعَلَهُ اللّٰهُ اِلَّا بُشْرٰي وَلِتَطْمَىِٕنَّ بِهٖ قُلُوْبُكُمْ ۭ وَمَا النَّصْرُ اِلَّامِنْ عِنْدِ اللّٰهِ ۭ اِنَّ اللّٰهَ عَزِيْزٌ حَكِيْمٌ ۧ10
الله تعالى ان مدد کي خوشخبريءَ طور ٻڌايو ته جيئن توهان جي دلين کي سڪون ملي. (هونئن به) مدد صرف الله تعالى جي طرف کان ايندي آهي. بيشڪ الله تعالى زبردست حڪمت وارو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِذْ يُغَشِّيْكُمُ النُّعَاسَ اَمَنَةً مِّنْهُ وَيُنَزِّلُ عَلَيْكُمْ مِّنَ السَّمَاۗءِ مَاۗءً لِّيُطَهِّرَكُمْ بِهٖ وَيُذْهِبَ عَنْكُمْ رِجْزَ الشَّيْطٰنِ وَلِيَرْبِطَ عَلٰي قُلُوْبِكُمْ وَيُثَبِّتَ بِهِ الْاَقْدَامَ ۭ11
اهو وقت به ياد ڪريو، جڏهن الله تعالى (بدر جي ميدان ۾) توهان تي (خوف ۽ گهٻراهٽ واري حالت ۾) ننڊ جي پنڪين جي صورت ۾ سڪون ۽ بي خوفيءَ واري ڪيفيت طاري ڪري رهيو هو ۽ پنھنجي طرفان توهان جي لاءِ آسمان مان مينھن وسائي رهيو هو ته جيئن هو توهان کي ان جي ذريعي پاڪ ڪري، توهان کان شيطان جا پيدا ڪيل وسوسا دور ڪري، اوهان جي دلين کي مضبوط ڪري ۽ پاڻيءَ جي ذريعي (وارياسي ميدان ۾) توهان جا قدم خوب ڄمائي.
— عبدالسلام ڀُٽواِذْ يُوْحِيْ رَبُّكَ اِلَى الْمَلٰۗىِٕكَةِ اَنِّىْ مَعَكُمْ فَثَبِّتُوا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا ۭسَاُلْقِيْ فِيْ قُلُوْبِ الَّذِيْنَ كَفَرُوا الرُّعْبَ فَاضْرِبُوْا فَوْقَ الْاَعْنَاقِ وَاضْرِبُوْا مِنْهُمْ كُلَّ بَنَانٍ ۭ12
(انهيءَ دوران) جڏهن تنھنجو پالڻھار ملائڪن کي وحي ڪري رهيو هو ته مان توهان سان گڏ آهيان، توهان رڳو مؤمنن کي ثابت قدم رهڻ لاءِ همٿايو ۽ مان ڪافرن جي دلين ۾ (مؤمنن جو) رعب ۽ دٻدٻو وجهان ٿو (بس!) توهان رڳو انهن جون ڳچيون لاهيو ۽ سندن هڪ هڪ جوڙ ۽ سَنڌ کي ڀڃو.
— عبدالسلام ڀُٽوذٰلِكَ بِاَنَّهُمْ شَاۗقُّوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ ۚ وَمَنْ يُّشَاقِقِ اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ فَاِنَّ اللّٰهَ شَدِيْدُ الْعِقَابِ 13
اهو حڪم ان ڪري آهي ته انهن ماڻهن الله تعالى ۽ سندس رسول (ﷺ) جي (ڀرپور) مخالفت ڪئي آهي ۽ جيڪو به الله تعالى ۽ سندس رسول (ﷺ) جي مخالفت ڪندو. بيشڪ الله تعالى سزا ڏيڻ ۾ ڏاڍو سخت آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوذٰلِكُمْ فَذُوْقُوْهُ وَاَنَّ لِلْكٰفِرِيْنَ عَذَابَ النَّارِ 14
(اي ڪافرؤ! ) اها ئي توهان جي سزا آهي، سو ان جو مزو چکو . حق جو انڪار ڪرڻ وارن لاءِ باهه جو عذاب الڳ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اِذَا لَقِيْتُمُ الَّذِيْنَ كَفَرُوْا زَحْفًا فَلَا تُوَلُّوْهُمُ الْاَدْبَارَ ۚ15
اي ايمان وارؤ! جڏهن به توهان جو ڪافرن سان جنگ جي ميدان ۾ دوبدو مقابلو ٿئي ته انهن کان پٺي ڏئي نه ڀڄو.
— عبدالسلام ڀُٽووَمَنْ يُّوَلِّهِمْ يَوْمَىِٕذٍ دُبُرَهٗ ٓ اِلَّا مُتَحَرِّفًا لِّقِتَالٍ اَوْ مُتَحَيِّزًا اِلٰي فِئَةٍ فَقَدْ بَاۗءَ بِغَضَبٍ مِّنَ اللّٰهِ وَمَاْوٰىهُ جَهَنَّمُ ۭ وَبِئْسَ الْمَصِيْرُ 16
اهڙي موقعي تي جيڪو به پٺي ڏئي ڀڄندو اهو الله تعالى جي ڏمر ۾ ايندو ۽ ان جو ٺڪاڻو جھنم هوندو ۽ اها انتھائي بدترين جاءِ آهي. ها! باقي جنگ جي حڪمت عمليءَ جي ڪري يا پنھنجي ٽولي (يعني پيادل فوج جي دستي) سان ملڻ لاءِ ايئن ڪري ته ان جي اجازت آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوفَلَمْ تَقْتُلُوْهُمْ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ قَتَلَهُمْ ۠ وَمَا رَمَيْتَ اِذْ رَمَيْتَ وَلٰكِنَّ اللّٰهَ رَمٰى ۚ وَلِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِيْنَ مِنْهُ بَلَاۗءً حَسَـنًا ۭ اِنَّ اللّٰهَ سَـمِيْعٌ عَلِيْمٌ 17
پوءِ (بدر جي ميدان ۾) انهن ڪافرن کي توهان قتل نه ڪيو هو پر الله تعالى کين قتل ڪيو (اي پيغمبر ﷺ!) توهان جيڪا (واريءَ جي مٺ) اڇلائي ته اها توهان نه اڇلائي هئي پر الله تعالى اڇلائي ته جيئن الله تعالى مؤمنن کي پنھنجي طرف کان چڱيءَ طرح آزمائي. بيشڪ الله تعالى خوب ٻڌندڙ ۽ وڏي علم وارو آهي.
— عبدالسلام ڀُٽوذٰلِكُمْ وَاَنَّ اللّٰهَ مُوْهِنُ كَيْدِ الْكٰفِرِيْنَ 18
(مهربانيءَ وارو) اهو معاملو ته توهان ماڻهن سان ٿيو باقي الله تعالى انهن جي رٿابنديءَ کي ڪمزور ڪندڙ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽواِنْ تَسـْتَفْتِحُوْا فَقَدْ جَاۗءَكُمُ الْفَتْحُ ۚ وَاِنْ تَنْتَهُوْا فَهُوَ خَيْرٌ لَّكُمْ ۚ وَاِنْ تَعُوْدُوْا نَعُدْ ۚ وَلَنْ تُغْنِيَ عَنْكُمْ فِئَتُكُمْ شَـيْــــًٔـا وَّلَوْ كَثُرَتْ ۙ وَاَنَّ اللّٰهَ مَعَ الْمُؤْمِنِيْنَ ۧ19
اي ڪافرؤ! جيڪڏهن توهان فتح ڏسڻ ٿا گهرو ته پوءِ (مؤمنن جي حق ۾) توهان جي سامھون فتح اچي چڪي آهي (سوچي وٺو) جيڪڏهن توهان (مؤمنن جي خلاف هاڻي شرارتون ڪرڻ کان) باز ايندا ته اهو توهان جي لاءِ بھتر آهي پر جيڪڏهن وري ساڳي پير تي موٽندا ته اسان به انهيءَ انداز سان توهان سان معاملو ڪندا سين ۽ (اهو ٻڌي ڇڏيو ته) توهان جو ٽولو ڪيڏو به وڏو ڇو نه هجي توهان جي ڪجهه به ڪم نه اچي سگهندو (ڇو ته) بيشڪ الله تعالى مؤمنن سان گڏ آهي.
— عبدالسلام ڀُٽويٰٓاَيُّھَا الَّذِيْنَ اٰمَنُوْٓا اَطِيْعُوا اللّٰهَ وَرَسُوْلَهٗ وَلَا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَاَنْتُمْ تَسْمَعُوْنَ ښ 20
اي ايمان وارؤ! الله تعالى ۽ سندس رسول (ﷺ) جي فرمانبرداري ڪريو ۽ حڪم ٻڌڻ کان پوءِ ان کي پٺي نه ڏيو.
— عبدالسلام ڀُٽو